Nadwrażliwość słuchowa – przyczyny, objawy, leczenie

Nadwrażliwość słuchowa u dzieci i dorosłych

Nadwrażliwość słuchowa to wywołująca silny dyskomfort przypadłość, dotykająca zarówno dorosłych, jak i dzieci. Dolegliwości wynikające z tego zaburzenia sprawiają, że osoby z nadwrażliwością słuchową odbierają dźwięki z otoczenia zupełnie inaczej niż osoby zdrowe. Aby uniknąć dalszego rozwoju powikłań w obrębie przewodów słuchowych warto dowiedzieć się, jak rozpoznać nadwrażliwość na dźwięki i czym może być ona spowodowana. Czym jest nadwrażliwość słuchowa i jak można ją leczyć?

Menu:

  1. Charakterystyka nadwrażliwości słuchowej – co to jest?
  2. Objawy nadwrażliwości słuchowej u dzieci i dorosłych
  3. Czym objawia się nadwrażliwość słuchowa? Przyczyny i czynniki chorobowe
  4. Jak zbadać nadwrażliwość na dźwięki? Do jakiego lekarza się udać?
  5. Jak sobie radzić z nadwrażliwością słuchową? Leczenie u dzieci i dorosłych

Co to jest nadwrażliwość słuchowa?

Nadwrażliwość słuchowa to zaburzenia przetwarzania słuchowego objawiające się bólem oraz silnym dyskomfortem powiązanym z odbieraniem normalnych dźwięków z otoczenia, które u zdrowych osób nie wywołują nieprzyjemnych doświadczeń.[1] Brak akceptowalności sygnałów dźwiękowych towarzyszących w codziennym życiu, takich jak odgłosy rozmów czy muzyka w sklepie, często w bardzo negatywny sposób ingeruje w życie osób dotkniętych tym zaburzeniem. Symptomy nadwrażliwości mogą osiągnąć bardzo wysoki poziom i wymagać wprowadzenia specjalistycznej terapii.

Przeciętna osoba toleruje dźwięki mieszczące się w częstotliwości od 90 do 100 decybeli. Jest to stężenie odpowiadające głośności suszarki do włosów lub miksera kuchennego. Wśród ludzi, u których występuje nadwrażliwość na dźwięk, tolerancja na odgłosy z zewnątrz spada często poniżej progu głośności wynoszącego 60 decybeli, czyli natężeniu dźwięku odpowiadającemu przeciętnej rozmowie.[2] Dziecko lub dorosły, u którego zdiagnozowano nadwrażliwość słuchową może odczuwać liczne niedogodności powiązane z życiem społecznym, codziennym funkcjonowaniem, a także przyswajaniem informacji z zewnątrz.

Jakie są objawy nadwrażliwości słuchowej u dzieci i dorosłych?

Nadwrażliwość słuchowa wiąże się z występowaniem objawów utrudniających codzienne funkcjonowanie. Sposób leczenia symptomów zależy zazwyczaj od stopnia ich nasilenia oraz od tego, czy występują u dorosłego czy u dziecka.[3] Do najczęściej występujących objawów nadwrażliwości słuchowej zaliczyć można:

  • nerwową reakcję organizmu na słyszane dźwięki,
  • ból ucha,
  • odczuwanie silnego dyskomfortu w miejscach publicznych,
  • szum w uszach,
  • problemy ze snem,
  • rozkojarzenie,
  • problemy z zapamiętywaniem usłyszanych informacji,
  • niepokój i nasilona drażliwość.[4]

Trudniej zdiagnozować objawy nadwrażliwości na dźwięk u dzieci

Nadwrażliwość słuchowa u dzieci wiąże się zazwyczaj z podobnym stopniem problemów somatycznych jak u dorosłych. Jednak trudności z wykryciem u dziecka zaburzeń w obrębie przetwarzania sensorycznego mogą wynikać z tego, że nadwrażliwość na dźwięki i towarzyszące jej objawy często są dla dzieci normalne. Dzieje się tak, ponieważ nie pamiętają one wcześniejszych, przyjemnych doświadczeń powiązanych z dźwiękami.[5] Symptomy, które mogą wskazywać na nadwrażliwość słuchową u dziecka, to między innymi:

  • płacz lub krzyk, jako reakcja zarówno na ciche, jak i głośne dźwięki,
  • niechęć związana z przebywaniem w miejscach publicznych,
  • agresja i rozdrażnienie okazywane wobec innych w przedszkolu lub szkole,
  • trudności w nauce,[6]
  • niechęć do zabaw i rozmów z innymi dziećmi,
  • ataki złości nieadekwatne do sytuacji.

Uważaj na podobne symptomy ADHD

W przypadku podejrzewania nadwrażliwości słuchowej u dziecka, warto przeanalizować niepokojące objawy również pod kątem zaburzeń koncentracji charakterystycznych dla ADHD. Okazuje się, że wiele symptomów ADHD przypomina te, które występują u ludzi z nadwrażliwością słuchową. Warto jednak pamiętać, że zaburzeniom przetwarzania słuchowego towarzyszą zazwyczaj silne fizyczne dolegliwości, natomiast ADHD powiązane jest głównie ze sferą emocjonalną.

Aby zgłosić się do odpowiedniego specjalisty warto dostrzegać różnice między tymi dwoma zaburzeniami. Przy stawianiu wstępnej diagnozy należy pamiętać, że ADHD powiązane jest z występowaniem objawów, takich jak:

  • rozkojarzenie,
  • niepokój,
  • nasilona impulsywność,
  • hiperaktywność,
  • przerywanie wypowiedzi innych osób.[7]

Przyczyny powstawania nadmiernej wrażliwości słuchu

Głównymi przyczynami nadwrażliwości słuchowej są zaburzenia serotoniny oraz zakłócenia obwodowej części narządu słuchu. Powodują one niepoprawne procesy zachodzące w drogach słuchowych. Ze względu na przyczyny wyróżnić można dwa rodzaje nadwrażliwości słuchowej:

  • Nadwrażliwość obwodowa – powstaje przez brak występowania naturalnych procesów w obrębie mięśnia strzemiączkowego. Gdy mięsień ten pracuje prawidłowo, jego głównym zadaniem jest ochrona ślimaka wchodzącego w skład ucha wewnętrznego przed zbyt głośnymi dźwiękami.[8] W przypadku braku tej ochrony, do ślimaka dociera więcej energii akustycznej, która w nadmiarze może wywoływać ból i dyskomfort.
  • Nadwrażliwość centralna – powiązana z zaburzeniami dotyczącymi funkcjonowania serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym człowieka. Niedobór serotoniny może wywoływać nadwrażliwość na bodźce z zewnątrz oraz różne objawy psychosomatyczne będące wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania układu limbicznego w mózgu.[9] Osoby z nadwrażliwością słuchową centralną często cierpią dodatkowo na różnego rodzaju dolegliwości powiązane z nadmiernym stresem oraz osłabionym samopoczuciem.

Niektóre choroby mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nadwrażliwości

Zarówno problemy w obrębie ochronnych mechanizmów słuchu, jak i nieprawidłowości w centralnych układach przetwarzania dźwięku mogą być powiązane z występowaniem różnych chorób i schorzeń.[10]

Zaburzenia i choroby, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie miała nadwrażliwość słuchową, to między innymi:

  • autyzm,[11]
  • borelioza,
  • astma,
  • depresja,[12]
  • nerwica,
  • urazy głowy,
  • wirusowe infekcje ucha wewnętrznego,
  • reakcje alergiczne organizmu na leki lub toksyny.

Jak zbadać nadwrażliwość na dźwięki? Do jakiego lekarza się udać?

W przypadku występowania objawów charakterystycznych dla nadwrażliwości słuchowej należy skonsultować się z laryngologiem lub otolaryngologiem. Specjalista zazwyczaj dokonuje analizy historii medycznej pacjenta oraz bada przewód słuchowy.

Jeżeli nadwrażliwość słuchowa wynika z urazów mechanicznych, zazwyczaj laryngolog jest w stanie od razu określić jaki mechanizm przyczynił się do reakcji organizmu na słyszane dźwięki.[13] Natomiast w przypadku zaburzeń słyszenia wywołanych przez nieprawidłowości w układzie nerwowym, może być konieczne wykonanie dodatkowych testów i badań.

Jak sobie radzić z nadwrażliwością słuchową? Leczenie u dzieci i dorosłych

Terapia nadwrażliwości słuchowej ma na celu załagodzenie objawów somatycznych oraz dyskomfortu odczuwanego przez pacjenta, a w efekcie ogólną poprawę jakości życia. Największa efektywność terapii nadwrażliwości słyszenia ma miejsce, gdy do specjalisty trafia dziecko z symptomami, które nie wskazują na długotrwały przebieg zaburzonego odbierania dźwięków z zewnątrz. Terapia dorosłych również może być skuteczna, natomiast często wymaga nieco więcej czasu i cierpliwości ze strony pacjenta. Najczęściej stosowane formy leczenia to terapie behawioralne oraz systematyczna współpraca z terapeutą.

Farmakologia i suplementy

U większości pacjentów z nadwrażliwością słuchową nie stosuje się leczenia farmakologicznego i suplementacji. Zdarza się to wyłącznie w wypadku osób z nadwrażliwością centralną. W takiej sytuacji farmakoterapia ma na celu uregulowanie poziomu serotoniny, której niedobór przyczynia się do zaburzonej relacji przewodów słuchowych z dźwiękami z zewnątrz.[14] Jednak w przeważającej ilości przypadków specjaliści zalecają metody terapii, które nie wymagają zażywania leków.

Leczenie behawioralne i zachowawcze

Nadwrażliwość słuchowa u dorosłych i dzieci zazwyczaj leczona jest poprzez terapie, których celem jest stopniowe przystosowanie pacjenta to akceptacji sygnałów dźwiękowych występujących w codziennym życiu. Zdarza się, że lekarz zaleci psychoterapię poznawczo-behawioralną, która załagodzi objawy psychosomatyczne pacjenta, które są wynikiem reakcji na głośne dźwięki.[15] Inne stosowane formy leczenia behawioralnego i zachowawczego, to:

  • Terapia dźwiękiem podczas snu – w trakcie spoczynku aktywność naszego słuchu oraz mózgu nie zmniejsza się. Terapeuci w niektórych przypadkach zalecają swoim pacjentom terapię z wykorzystaniem białego szumu, która polega na dostarczaniu do uszu delikatnych i przyjemnych dźwięków w trakcie snu.[16]
  • Terapia regulacji słuchowej – polega na słuchaniu muzyki o różnym natężeniu przez określoną z góry ilość czasu w ciągu dnia. Systematyczne wykonywane ćwiczenia słuchowe mogą zmniejszyć nadwrażliwość uszu na odbieranie niektórych dźwięków oraz zniwelować ból i dyskomfort odczuwany w codziennym życiu.[17]

Terapie ze specjalistą

Nadwrażliwość na dźwięki u dzieci i dorosłych może być leczona również poprzez regularną współpracę z terapeutą. Jednym z głównych założeń takiej terapii jest odczulanie na dźwięk. Odbywa się to poprzez słuchanie bardzo cichych dźwięków przy stopniowym zwiększaniu ich głośności. W trakcie leczenia tą metodą z czasem może wystąpić u pacjenta zjawisko wyrównania głośności oraz znacznego załagodzenia symptomów nadwrażliwości słuchowej.[18] Szacuje się, że pełne korzyści z odczulania na dźwięk zazwyczaj widoczne są po upływie minimum 6 miesięcy regularnych spotkań z terapeutą.

Podsumowanie

Nadwrażliwość słuchowa to problem pojawiający się zarówno na skutek uszkodzeń w obrębie kanałów słuchowych, jak i problemów powiązanych ze stanem psychicznym pacjenta. Niezależnie od przyczyny, nie można bagatelizować symptomów świadczących o występowaniu problemów z odbieraniem dźwięków z otoczenia, zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. W wypadku wątpliwości, czym jest nadwrażliwość słuchowa i czy występuje u nas lub u naszego dziecka, należy skonsultować się ze specjalistą, który będzie w stanie pomóc poprzez badania oraz dobranie odpowiedniej metody terapii.

Bibliografia

  1. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/14992020209056075
  2. https://www.researchgate.net/publication/12728209_Hypersensitivity_to_sound_Questionnaire_data_audiometry_and_classification
  3. https://www.nature.com/articles/srep39236
  4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4873188/
  5. https://bmcpediatr.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12887-020-02223-5
  6. https://www.tinnitusjournal.com/articles/hyperacusis-in-children-a-preliminary-study-on-the-effects-of-hypersensitivity-to-sound-on-speech-and-language-9698.html
  7. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3810/pgm.2010.09.2206
  8. https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/stapedius-muscle
  9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7499940/
  10. https://www.researchgate.net/publication/11989158_Hyperacusis_Review_and_Clinical_Guidelines
  11. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1088357610364530
  12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20028603/
  13. https://link.springer.com/article/10.1007/s00106-017-0464-3
  14. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-laryngology-and-otology/article/abs/resolution-of-hyperacusis-associated-with-depression-following-lithium-administration-and-directive-counselling/1983894275A057C9DA7AD353129704C5
  15. https://www.dovepress.com/cognitive-behavioral-therapy-for-alleviating-the-distress-caused-by-ti-peer-reviewed-fulltext-article-PRBM
  16. https://www.hindawi.com/journals/bmri/2017/2723715/
  17. https://www.thieme-connect.de/products/ejournals/abstract/10.1055/s-0035-1546958
  18. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14992027.2016.1178400
  19. Raj-Koziak, Danuta, et al. “Nadwrażliwość słuchowa w materiale Kliniki Szumów Usznych Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu.” Audiofonologia 18 (2000): 139-143.
  20. Bartnik, Grażyna. Szumy uszne i nadwrażliwość słuchowa. Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, 2010.
  21. Jastreboff, P. J. “Fonofobia i nadwrażliwość słuchowa.” Warsztaty” Szumy uszne”. Niedzica (1996).

9 myśli nt. „Nadwrażliwość słuchowa – przyczyny, objawy, leczenie

  1. elvvire

    Witam.
    Ja u swojej 5 letniej córeczki zaczęłam zauważać nadwrażliwość słuchową, gdy Zosia zaczęło się bardzo łatwo w nocy wybudzać. Naprawdę najlżejszy hałas stanowił problem, a mała stała się bardzo płaczliwa, bo nie mogła się wyspać i wiecznie przez to była zmęczona. Potem było coraz gorzej, bo skarżyła się notorycznie na to, że ją główka boli, a dźwięki dla nas normalne, dla niej był źródłem przykrości. 🙁 W końcu bardzo dobra Pani laryngolog z Torunia (mogę się podzielić namiarami, jeśli ktoś sobie życzy) wskazała nam powód dla którego tak to wszystko wygląda. Na razie nie wiem do końca, dlaczego głośniejsze dźwięki przysparzają naszemu maleństwu tyle bólu. 🙁 Serce się kraja, ale to prawdopodobnie właśnie problem z układem słuchowym…

    1. patricia23

      U dzieci to pewnie jeszcze gorsza choroba niż u dorosłych. Małe dzieci przecież o wiele mniej rozumieją, co dzieje się z ich ciałem i dlaczego… Nie wyobrażam sobie, żebym JA w dorosłym wieku miała takie zaburzenie, a co dopiero moje małe dziecko..

  2. nina1980@o2.pl

    Myślicie, że można dostać jakieś urządzenia, które by wspomogły ograniczenie ilości dźwięków docierającej do uszu?

    1. Joanna W.

      Lekarz mi wspominał coś o zatyczkach do uszu, ale to raczej w naprawdę krytycznych momentach, bo to też nie jest higieniczne. Najlepiej jest po prostu skonsultować się z lekarzem, żeby mieć pewność skąd ta nadwrażliwość się wzięła, bo leczenie zależy w dużej mierze od pochodzenia problemów z nadwrażliwością.

      1. nina1980@o2.pl

        A Hearing Aid nie może być stosowany w drugą stronę w celu “przyciszenia niektórych dźwięków”? Z góry dziękuję za odpowiedź. Myślałam, że już jej nie dostanę 😛

        1. joanna w.

          nina1980@o2.pl – wzmacniacz to wzmacniacz. Działą w jedną stronę, wzmacnia dźwięki. Z tego co wyczytałam na razie nie ma takie możliwości. Kto wie, może w przyszłości wyjdzie model, który będzie miał takie uniwersalne zastosowanie! 🙂

  3. bella39

    Znam przypadek osoby, która cierpiała na problemy z nadwrażliwością słuchową i to w dorosłym życiu! I faktycznie jest tak jak piszecie! Jej nadwrażliwość była na tle nerwowym… Jakby jej organizm się po prostu zbuntował. Coś okropnego, ale po prawie roku terapii wraca do normalnego funkcjonowania, także są nadzieje.

  4. H.

    Czy ktoś wie, gdzie w Gliwicach można zgłosić się na taką terapię TRT? I czy jest ona refundowana?

    1. Bartko

      Do H. – wydaje mi się, że chyba nie jest refundowana, ale nie mam pewności, gdyż mało jest informacji. Najlepiej spróbować zapytać się lekarza laryngologa albo po prostu lekarza ogólnego.
      A co do Gliwic to możesz mieć problem ze znalezienie tam dobrego ośrodka. Z tego co widze, to najbliższy może być w Krakowie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

two × = 2